## ทำความรู้จัก “ตลาดแรก”

ตลาดแรกถือเป็นส่วนสำคัญยิ่งของระบบตลาดทุนในประเทศไทย มันคือจุดเริ่มต้นที่บริษัทหรือองค์กรต่าง ๆ สามารถรวบรวมเงินทุนจากประชาชนและนักลงทุนครั้งแรก เพื่อนำไปขยายกิจการ พัฒนาธุรกิจ หรือจัดการหนี้สิน หากคุณสนใจเรื่องการลงทุน การรู้จักตลาดแรกจะช่วยให้เข้าใจกลไกพื้นฐานของเศรษฐกิจได้ดีขึ้น บทความนี้จะอธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับความหมาย บทบาทของผู้ที่เกี่ยวข้อง ประเภทหลักทรัพย์ที่ซื้อขาย รวมถึงโอกาสและความเสี่ยงในการลงทุนในตลาดแรกของไทย เพื่อให้คุณเห็นภาพชัดเจนยิ่งขึ้น

## ตลาดแรก คืออะไร? นิยามและหลักการทำงาน

ตลาดแรกหมายถึงสถานที่ที่ผู้ออกหลักทรัพย์ ไม่ว่าจะเป็นบริษัทเอกชน รัฐวิสาหกิจ หรือหน่วยงานรัฐ นำหลักทรัพย์ใหม่ ๆ เช่น หุ้นหรือหุ้นกู้ มาขายให้ผู้ลงทุนเป็นครั้งแรก เป้าหมายหลักคือการหาเงินทุนโดยตรงจากนักลงทุน ซึ่งเงินที่ได้จะไหลตรงเข้าบริษัทผู้ออก เพื่อนำไปลงทุนในโครงการใหม่ สร้างความมั่นคงทางการเงิน หรือขยายการดำเนินงานให้เติบโตมากขึ้น

กระบวนการทำงานเริ่มต้นจากบริษัทที่ตัดสินใจออกหลักทรัพย์เพื่อระดมทุน จากนั้นจะร่วมมือกับที่ปรึกษาทางการเงินและผู้จัดจำหน่ายหรือวาณิชธนกิจ เพื่อประเมินมูลค่า กำหนดราคา และกระจายหลักทรัพย์ให้ถึงมือผู้ลงทุน ส่วนสำคัญคือการจัดทำเอกสารชี้ชวนที่ให้ข้อมูลครบถ้วนเกี่ยวกับบริษัทและหลักทรัพย์ เพื่อช่วยนักลงทุนตัดสินใจอย่างมีข้อมูล เมื่อการขายสิ้นสุดและชำระเงินเรียบร้อย หลักทรัพย์เหล่านั้นก็พร้อมเข้าสู่ตลาดรองสำหรับการซื้อขายต่อไป ซึ่งช่วยเชื่อมโยงทั้งระบบให้ไหลลื่น

## ผู้มีบทบาทสำคัญในตลาดแรก

การดำเนินงานในตลาดแรกต้องอาศัยผู้เกี่ยวข้องหลายฝ่ายที่ทำงานร่วมกัน เพื่อให้ทุกอย่างโปร่งใสและมีประสิทธิภาพ โดยแต่ละฝ่ายมีหน้าที่เฉพาะที่ช่วยขับเคลื่อนกระบวนการระดมทุนให้สำเร็จ

### ผู้ออกหลักทรัพย์
เหล่านี้คือองค์กรหรือบริษัทที่ต้องการเงินทุนใหม่ โดยออกหลักทรัพย์มาขายในตลาดแรก เช่น บริษัทเอกชนที่อยากขยายโรงงาน รัฐวิสาหกิจที่พัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน หรือรัฐบาลที่กู้เงินเพื่อบริหารประเทศ การทำเช่นนี้ช่วยให้เข้าถึงเงินทุนจากสาธารณชนในปริมาณมาก โดยไม่ต้องพึ่งพาธนาคารเพียงอย่างเดียว

### ผู้ลงทุน
คือบุคคลหรือกลุ่มที่นำเงินมาซื้อหลักทรัพย์ในขั้นแรก แบ่งได้เป็นสองประเภทหลัก คือ นักลงทุนสถาบัน เช่น กองทุนรวม บริษัทประกัน หรือธนาคาร ที่ลงทุนจำนวนมากและมีทีมวิเคราะห์มืออาชีพ และนักลงทุนรายย่อยอย่างประชาชนทั่วไปที่มองหาผลตอบแทนระยะยาวหรือกำไรจากความเติบโตของบริษัท ทั้งสองกลุ่มช่วยสร้างความสมดุลให้ตลาด

### ผู้จัดจำหน่ายหลักทรัพย์หรือวาณิชธนกิจ
ทำหน้าที่เป็นสะพานเชื่อมระหว่างผู้ออกและผู้ลงทุน โดยให้คำปรึกษาเรื่องราคา จัดทำเอกสารชี้ชวน และรับประกันการขายทั้งหมด หรือหาผู้ซื้อให้ ในไทยมีตัวอย่างเช่น บริษัทหลักทรัพย์เกียรตินาคินภัทร จำกัด (มหาชน) หรือบริษัทหลักทรัพย์บัวหลวง จำกัด (มหาชน) ที่มีประสบการณ์ยาวนานในการจัดการกระบวนการเหล่านี้

### หน่วยงานกำกับดูแล
มีบทบาทสร้างความเชื่อมั่นและปกป้องนักลงทุน โดยกำกับให้ทุกอย่างเป็นไปตามกฎหมายและโปร่งใส ในประเทศไทย สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ หรือ ก.ล.ต. รับผิดชอบออกกฎเกณฑ์และตรวจสอบการเสนอขายหลักทรัพย์ ขณะที่ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (SET) ตรวจคุณสมบัติบริษัทที่เข้าจดทะเบียนและดูแลความยุติธรรมในการซื้อขาย ซึ่งทั้งสองหน่วยงานช่วยให้ตลาดแรกแข็งแกร่งและน่าเชื่อถือ

## ประเภทของหลักทรัพย์ที่ซื้อขายในตลาดแรก

ตลาดแรกนำเสนอหลักทรัพย์หลากหลายรูปแบบ แต่ละประเภทเหมาะกับนักลงทุนที่แตกต่างกัน โดยพิจารณาจากระดับความเสี่ยงและผลตอบแทนที่คาดหวัง

### หุ้นสามัญ
เป็นตัวเลือกยอดนิยม โดยเฉพาะการเสนอขายหุ้น IPO หรือการขายหุ้นแก่ประชาชนครั้งแรก ผู้ที่ซื้อหุ้นสามัญจะกลายเป็นเจ้าของส่วนหนึ่งของบริษัท มีสิทธิ์โหวตในที่ประชุมผู้ถือหุ้น และอาจได้รับปันผลหรือกำไรจากราคาหุ้นที่เพิ่มขึ้น เช่น บริษัทเทคโนโลยีที่เติบโตเร็ว มักดึงดูดนักลงทุนที่มองหาการเติบโตระยะยาว

### หุ้นกู้หรือตราสารหนี้
คือการกู้ยืมผ่านหลักทรัพย์ โดยผู้ออกอย่างบริษัทหรือรัฐบาล สัญญาจ่ายดอกเบี้ยเป็นงวดและคืนเงินต้นเมื่อครบกำหนด เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการรายได้สม่ำเสมอและเสี่ยงน้อยกว่า เช่น พันธบัตรรัฐบาลที่ปลอดภัย หรือหุ้นกู้บริษัทใหญ่ที่ให้ดอกเบี้ยแข่งขัน

### กองทุนรวม
แม้กองทุนรวมส่วนใหญ่จะซื้อขายต่อเนื่อง แต่การเปิดตัวกองทุนใหม่ในช่วง IPO ถือเป็นส่วนหนึ่งของตลาดแรก นักลงทุนซื้อหน่วยกองทุนเพื่อให้ผู้จัดการนำเงินไปลงทุนตามนโยบาย เช่น กองทุนหุ้นหรือตราสารหนี้ ซึ่งช่วยกระจายความเสี่ยงให้ผู้ลงทุนรายย่อยเข้าถึงการลงทุนได้ง่ายขึ้น

## ตลาดแรก vs ตลาดรอง: ความแตกต่างที่นักลงทุนต้องรู้

นักลงทุนควรแยกแยะระหว่างตลาดแรกและตลาดรองให้ชัด เพราะทั้งสองมีจุดมุ่งหมายและวิธีการที่ต่างกัน แต่ทำงานประสานกันเพื่อระบบตลาดทุนที่สมบูรณ์แบบ

| คุณสมบัติ | ตลาดแรก (Primary Market) | ตลาดรอง (Secondary Market) |
| :—————- | :—————————————————————- | :————————————————————- |
| **วัตถุประสงค์** | ระดมทุนโดยตรงให้แก่ผู้ออกหลักทรัพย์ | เป็นแหล่งซื้อขายเปลี่ยนมือหลักทรัพย์ที่ออกแล้ว |
| **ผู้เข้าร่วม** | ผู้ออกหลักทรัพย์ (Issuer) และผู้ลงทุนรายแรก (Original Investor) | ผู้ลงทุนที่ซื้อขายหลักทรัพย์ต่อกันไป (Trader, Investor) |
| **ราคา** | กำหนดโดยผู้ออกหลักทรัพย์และผู้จัดจำหน่ายหลักทรัพย์ (วาณิชธนกิจ) | กำหนดโดยอุปสงค์และอุปทานของตลาด (Market Forces) |
| **สภาพคล่อง** | โดยทั่วไปมีสภาพคล่องจำกัด (ซื้อขายเฉพาะช่วงเสนอขาย) | มีสภาพคล่องสูง (ซื้อขายได้ตลอดเวลาทำการ) |
| **เงินทุน** | เงินทุนเข้าสู่ผู้ออกหลักทรัพย์โดยตรง | เงินทุนหมุนเวียนระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย ไม่เข้าสู่ผู้ออกหลักทรัพย์ |
| **ตัวอย่าง** | การจองซื้อหุ้น IPO, การซื้อหุ้นกู้ที่ออกใหม่ | การซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (SET) |

ตลาดแรกเปรียบเสมือนจุดกำเนิดที่ให้บริษัทมีเงินทุนขับเคลื่อนธุรกิจ ขณะที่ตลาดรองสร้างความยืดหยุ่นให้หลักทรัพย์หมุนเวียนได้อิสระ ซึ่งทั้งคู่ช่วยกระตุ้นการลงทุนโดยรวม

## ขั้นตอนการเข้าร่วมตลาดแรกในประเทศไทยสำหรับผู้ลงทุน

หากคุณเป็นนักลงทุนไทยที่อยากลองลงทุนในตลาดแรก เช่น จองหุ้น IPO หรือหุ้นกู้ใหม่ ขั้นตอนพื้นฐานมีดังนี้ ซึ่งช่วยให้คุณเริ่มต้นได้อย่างมั่นใจ

### การศึกษาข้อมูลและทำความเข้าใจ
ก่อนอื่น ควรอ่านข้อมูลบริษัทผู้ออกให้ละเอียด โดยเฉพาะในเอกสารชี้ชวนที่ครอบคลุมธุรกิจ งบการเงิน ผลประกอบการ ความเสี่ยง และแผนใช้เงิน เช่น กรณีบริษัทสตาร์ทอัพที่เติบโตเร็ว ต้องชั่งน้ำหนักศักยภาพกับความไม่แน่นอน เพื่อให้การตัดสินใจสมเหตุสมผล

### การเปิดบัญชีหลักทรัพย์
ถ้ายังไม่มีบัญชี ให้สมัครกับ บริษัทหลักทรัพย์ที่ได้รับอนุมัติจาก ก.ล.ต. เช่น บริษัทหลักทรัพย์ไทยพาณิชย์ จำกัด หรือบริษัทหลักทรัพย์เคเคพี จำกัด (มหาชน) เตรียมบัตรประชาชนและสมุดบัญชีธนาคาร ซึ่งกระบวนการนี้ใช้เวลาไม่นานและทำได้ทั้งที่สาขาหรือออนไลน์

### การจองซื้อ
เมื่อมีหลักทรัพย์ใหม่เปิดขาย สามารถแจ้งจองผ่านช่องทางที่กำหนด เช่น ธนาคารตัวแทน บริษัทหลักทรัพย์ หรือแอปพลิเคชัน สำหรับหุ้น IPO มักมีระยะเวลาจำกัดและต้องชำระเต็มจำนวนทันที เพื่อให้ไม่พลาดโอกาส

### การจัดสรรหลักทรัพย์
หลังปิดจอง หลักทรัพย์จะถูกแบ่งสรร หากยอดจองเกิน (over-subscription) อาจใช้วิธี small lot first ให้รายย่อยก่อน หรือ pro rata ตามสัดส่วน หรือแม้แต่จับฉลากตามที่ระบุในเอกสาร คุณจะได้รับแจ้งผลและหลักทรัพย์เข้าบัญชีโดยอัตโนมัติ ซึ่งช่วยให้ติดตามง่าย

## โอกาสและความเสี่ยงในการลงทุนในตลาดแรกของไทย

การลงทุนในตลาดแรกของไทยเปิดโอกาสดี ๆ แต่ก็มาพร้อมความท้าทายที่ต้องชั่งใจให้ดี เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ยั่งยืน

### โอกาส
– **ลงทุนในบริษัทเติบโตสูง:** หุ้น IPO ของบริษัทที่มีพื้นฐานแข็งแกร่ง เช่น ธุรกิจดิจิทัล สามารถให้ผลตอบแทนระยะยาวที่น่าประทับใจ หากบริษัทขยายตัวได้ตามแผน
– **กำไรจากส่วนต่างราคา:** ถ้าราคา IPO เหมาะสมและตลาดตอบรับดี ราคาอาจพุ่งเมื่อเข้าตลาดรอง เช่น กรณี IPO ที่ผ่านมาในไทยที่ให้ผลตอบแทนสูงในช่วงแรก
– **ดอกเบี้ยน่าสนใจจากหุ้นกู้:** หลักทรัพย์หนี้ในตลาดแรกมักให้อัตราดอกเบี้ยแข่งขัน เหมาะกับผู้ที่ต้องการรายได้คงที่และคาดการณ์ได้ โดยเฉพาะในช่วงเศรษฐกิจผันผวน

### ความเสี่ยง
– **ข้อมูลไม่สมบูรณ์:** แม้มีเอกสารชี้ชวน แต่บางครั้งข้อมูลยังไม่ละเอียดเท่าบริษัทเก่าแก่ ทำให้ประเมินมูลค่าลำบาก
– **ราคาผันผวน:** หุ้น IPO อาจแกว่งตัวแรงในช่วงแรก ขึ้นกับสภาวะตลาด เช่น ในปีที่เศรษฐกิจชะลอ อาจทำให้ราคาตกต่ำกว่าคาด
– **สภาพคล่องจำกัด:** บางหุ้นกู้หรือหลักทรัพย์อาจขายต่อยากในตลาดรอง หากต้องการเงินด่วนก่อนกำหนด
– **พื้นฐานบริษัท:** ถ้าบริษัทเจอปัญหา เช่น ยอดขายตกหรือการแข่งขันรุนแรง อาจกระทบราคาและการลงทุนทั้งหมด

เพื่อลดความเสี่ยง แนะนำให้กระจายพอร์ตและศึกษาอย่างละเอียดเสมอ

## สรุปและอนาคตของตลาดแรกในประเทศไทย

ตลาดแรกคือเครื่องจักรสำคัญที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย โดยช่วยให้ธุรกิจและรัฐเข้าถึงทุนเพื่อลงทุน สร้างงาน และเติบโต การเข้าใจตลาดนี้ไม่เพียงช่วยให้นักลงทุนเห็นภาพรวมของแหล่งกำเนิดหลักทรัพย์ แต่ยังเปิดประตูสู่โอกาสในโลกการลงทุนที่กว้างใหญ่

ในอนาคต ตลาดแรกไทยน่าจะพัฒนาให้หลากหลายและเข้าถึงง่ายขึ้น ด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล เช่น การขายโทเคนดิจิทัลหรือหุ้นกู้ผ่านออนไลน์ รวมถึงเน้นหลักทรัพย์ยั่งยืนอย่างกรีนบอนด์ที่สนับสนุนเศรษฐกิจสีเขียว ซึ่งตอบโจทย์เทรนด์โลก การปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้จะช่วยให้นักลงทุนคว้าโอกาสและจัดการความเสี่ยงได้อย่างชาญฉลาดในตลาดทุนไทย

ตลาดแรกกับตลาดรองแตกต่างกันอย่างไรในแง่ของการลงทุนสำหรับนักลงทุนไทย?

สำหรับนักลงทุนไทย ตลาดแรกคือการซื้อหลักทรัพย์โดยตรงจากผู้ออกเป็นครั้งแรก เช่น การจองซื้อหุ้น IPO หรือหุ้นกู้ที่ออกใหม่ เงินจะเข้าบริษัทโดยตรง ส่วนตลาดรองคือการซื้อขายหลักทรัพย์เหล่านั้นต่อจากนักลงทุนคนอื่นในตลาดหลักทรัพย์ ซึ่งเงินจะหมุนเวียนระหว่างนักลงทุนเอง ไม่ได้เข้าบริษัทโดยตรง

นักลงทุนรายย่อยชาวไทยสามารถเข้าร่วมการจองซื้อหุ้น IPO ในตลาดแรกได้อย่างไรบ้าง?

นักลงทุนรายย่อยชาวไทยสามารถเข้าร่วมได้โดยเปิดบัญชีหลักทรัพย์กับบริษัทหลักทรัพย์ จากนั้นเมื่อมีหุ้น IPO เปิดให้จองซื้อ ก็สามารถจองผ่านบริษัทหลักทรัพย์ที่ตนเองมีบัญชีอยู่ หรือผ่านธนาคารที่เป็นตัวแทนจำหน่าย โดยศึกษาข้อมูลจากหนังสือชี้ชวนและปฏิบัติตามขั้นตอนการจองซื้อและชำระเงินที่กำหนด

ข้อดีและข้อเสียของการลงทุนในหุ้นกู้ที่ออกในตลาดแรกของประเทศไทยคืออะไร?

ข้อดี: มักได้รับอัตราดอกเบี้ยที่น่าสนใจและสม่ำเสมอ เป็นการลงทุนที่มีความเสี่ยงต่ำกว่าหุ้นสามัญ และได้รับเงินต้นคืนเมื่อครบกำหนดไถ่ถอน ข้อเสีย: สภาพคล่องในการซื้อขายต่อในตลาดรองอาจจำกัด ทำให้ขายคืนก่อนกำหนดได้ยาก และมีความเสี่ยงด้านเครดิตของผู้ออกหากบริษัทประสบปัญหาทางการเงิน

สำนักงาน ก.ล.ต. มีบทบาทอย่างไรในการคุ้มครองผู้ลงทุนในตลาดแรกของไทย?

สำนักงาน ก.ล.ต. มีบทบาทสำคัญในการคุ้มครองผู้ลงทุนโดยการกำหนดกฎเกณฑ์และมาตรฐานสำหรับการเสนอขายหลักทรัพย์ในตลาดแรก รวมถึงการพิจารณาอนุมัติคำขอเสนอขายหลักทรัพย์ เพื่อให้มั่นใจว่าข้อมูลในหนังสือชี้ชวนมีความครบถ้วน ถูกต้อง และเพียงพอต่อการตัดสินใจลงทุนของผู้ลงทุน

หากต้องการลงทุนในตลาดแรก ควรเปิดบัญชีกับธนาคารหรือบริษัทหลักทรัพย์ใดในประเทศไทยดี?

การเปิดบัญชีหลักทรัพย์เพื่อลงทุนในตลาดแรก สามารถทำได้ทั้งกับบริษัทหลักทรัพย์ที่เป็นอิสระ หรือบริษัทหลักทรัพย์ในเครือธนาคารชั้นนำของไทย เช่น บริษัทหลักทรัพย์ บัวหลวง, บริษัทหลักทรัพย์ กสิกรไทย, บริษัทหลักทรัพย์ ไทยพาณิชย์ หรือบริษัทหลักทรัพย์ เกียรตินาคินภัทร การเลือกควรพิจารณาจากค่าธรรมเนียม บริการ และช่องทางการจองซื้อที่สะดวกสำหรับคุณ

หุ้น IPO ที่ออกในตลาดแรกของไทยมีโอกาสสร้างผลตอบแทนสูงกว่าหุ้นในตลาดรองจริงหรือไม่?

มีโอกาสเป็นไปได้ที่หุ้น IPO จะสร้างผลตอบแทนสูงกว่าหุ้นในตลาดรอง โดยเฉพาะหากเป็นบริษัทที่มีพื้นฐานดี มีศักยภาพในการเติบโตสูง และได้รับการประเมินราคา IPO ที่น่าสนใจ อย่างไรก็ตาม ผลตอบแทนก็มาพร้อมกับความเสี่ยงที่สูงกว่าเช่นกัน เนื่องจากราคาอาจผันผวนมากในช่วงแรก และนักลงทุนต้องศึกษาข้อมูลให้ดี

ตลาดแรกมีการซื้อขายตราสารหนี้ประเภทใดบ้างในประเทศไทย?

ในตลาดแรกของประเทศไทยมีการซื้อขายตราสารหนี้หลายประเภท ได้แก่ พันธบัตรรัฐบาล, หุ้นกู้ที่ออกโดยบริษัทเอกชน, หุ้นกู้ด้อยสิทธิ, หุ้นกู้แปลงสภาพ และตั๋วแลกเงิน ซึ่งแต่ละประเภทมีลักษณะความเสี่ยงและผลตอบแทนที่แตกต่างกันตามผู้ออกและเงื่อนไขของตราสาร

อะไรคือความเสี่ยงหลักที่นักลงทุนไทยต้องพิจารณาก่อนตัดสินใจลงทุนในตลาดแรก?

ความเสี่ยงหลักที่นักลงทุนไทยต้องพิจารณาคือความเสี่ยงด้านข้อมูลที่ไม่สมบูรณ์เท่าตลาดรอง, ความผันผวนของราคาหลักทรัพย์หลังเข้าซื้อขาย, ความเสี่ยงด้านสภาพคล่องในการขายคืนหลักทรัพย์บางประเภท และความเสี่ยงจากพื้นฐานของบริษัทผู้ออกหลักทรัพย์เอง ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อผลตอบแทนการลงทุน

การเสนอขายหลักทรัพย์ในตลาดแรกของไทยมีขั้นตอนและกฎระเบียบสำคัญอะไรบ้าง?

ขั้นตอนสำคัญ ได้แก่ การยื่นคำขออนุญาตต่อ ก.ล.ต., การจัดทำหนังสือชี้ชวน, การกำหนดราคาเสนอขาย, การนำเสนอข้อมูลแก่นักลงทุน (Roadshow) และการเปิดให้จองซื้อ ส่วนกฎระเบียบจะครอบคลุมเรื่องคุณสมบัติของผู้ออกหลักทรัพย์, การเปิดเผยข้อมูล, การจัดสรรหลักทรัพย์ และการคุ้มครองผู้ลงทุน ซึ่งทั้งหมดอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของ ก.ล.ต. และตลาดหลักทรัพย์ฯ

ตลาดแรกมีส่วนช่วยในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศไทยอย่างไร?

ตลาดแรกมีส่วนช่วยพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศไทยอย่างมาก โดยเป็นช่องทางให้บริษัทต่างๆ สามารถระดมทุนไปใช้ในการขยายธุรกิจ สร้างนวัตกรรม และลงทุนในโครงการขนาดใหญ่ ซึ่งนำไปสู่การสร้างงาน การเพิ่มกำลังการผลิต และการขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศโดยรวม